Άλλο ένα Φεστιβάλ Δράμας -το 46ο κατά σειρά- έφτασε στο τέλος του, φίλες και φίλοι. Για μία ακόμα χρονιά, το ελληνικό σινεμά στην πιο άμεση και πρωτόλεια μορφή του, αυτήν της μικρού μήκους κινηματογραφίας, μαζεύτηκε σύσσωμο στην μακεδονική πόλη και το όμορφο κέντρο της σχηματίζοντας ένα αυτάρκες οικοσύστημα, ένα μικρό θεματικό πάρκο, μια υπερ-απολαυστική γυάλα στα σινεμά (οκ και τα μπαρς) της Δράμας με την πολλαπλότητα, την ποικιλία και τις αντιθέσεις του. Δυστυχώς, η φετινή Βενετία δεν μας επέτρεψε να παρακολουθήσουμε από κοντά και εκτεταμένα το φετινό πρόγραμμα της Δράμας (κι αυτή κανάλια έχει άλλωστε), αλλά μια σύντομη επίσκεψη σε συνδυασμό με την online πλατφόρμα του φεστιβάλ μας επέτρεψαν να δούμε ένα μέρος του (ελληνικού) προγράμματος και να σχηματίσουμε μια άλφα άποψη ακόμα κι αν δεν έχουμε πλήρη εποπτεία.
Με αυτό το disclaimer, λοιπόν, ας προχωρήσουμε σε κάποιες σημειώσεις για την φετινή Δράμα και, κυρίως, κάποιες προτάσεις ώστε να πάρετε κι εσείς μια γεύση όσο προλαβαίνετε: είτε στην πλατφόρμα που κλείνει σήμερα στις 23.00, είτε στην παραδοσιακή προβολή ενός μέρους του προγράμματος στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος στις 26-29 Οκτωβρίου, είτε στο ERTFLIX που ανακοινώθηκε ότι φέτος για πρώτη φορά θα προβάλει όλες τις βραβευμένες ταινίες του φεστιβάλ. Η εντύπωσή μου πάντως, παρακολουθώντας σχεδόν ολόκληρο το Εθνικό Διαγωνιστικό και συζητώντας με ανθρώπους που βρέθηκαν πιο κοντά στο φεστιβάλ, ήταν ότι φέτος τα πράγματα ήταν κάπως χλιαρά. Κι αυτό δεν αφορά μόνο το γεγονός ότι έλειπαν αυτές οι κλασικές ταινίες γενικής αποδοχής και απήχησης που είχαμε τα προηγούμενα χρόνια σε κάθε διοργάνωση (όπως το Bella, το Από το Μπαλκόνι και το 5pm Seaside), αλλά κι ότι γενικά το επίπεδο ήταν σαφώς τεχνικά αναβαθμισμένο από πλευράς κινηματογραφικής υλοποίησης, όμως δεν υπήρξαν αρκετές ταινίες που να ξεχωρίσουν αληθινά για το ύφος, το θέμα ή την προσωπικότητά τους.
Έχει πάντως ενδιαφέρον να δούμε ότι πλέον έχουν σχηματιστεί αρκετά καθαρά οι τάσεις της ελληνικής κινηματογραφίας στην μετά-weird wave εποχή που έχουμε αφήσει πίσω μας προ πολλού. Μ’ αυτήν την έννοια, το πρόγραμμα της Δράμας είναι πάντα συναρπαστικό ως ματιά στο παρόν και το μέλλον του ελληνικού σινεμά ως προς τις πραγματικές, υλικές του συνθήκες. Συνολικά θα έλεγα ότι έχουν μεγαλώσει τα μπάτζετ, αξιοποιούνται καλύτερα οι χρηματοδοτήσεις και έχει ανέβει το τεχνικό competence των εγχώριων δημιουργών. Κάτι η εμπειρία της διεθνούς φεστιβαλικής παρουσίας, κάτι η μεγαλύτερη ενθάρρυνση από Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου και ΕΡΤ, κάτι η απόκτηση hands-on εμπειρίας με δουλειάς στην διαφήμιση και την τηλεόραση που ανθίζουν σαν βιομηχανίες – υπάρχει γενικά η εντύπωση ότι οι άνθρωποι που δουλεύουν σήμερα στις μικρού μήκους ταινίες “το έχουν” περισσότερο από παλιότερα, ακόμα κι αν το σινεμά στην Ελλάδα συνεχίζει να ζορίζεται ως αυτοτελές industry και να μην εξασφαλίζει αυτοτέλεια και βιωσιμότητα στο μεγαλύτερο μέρος κινηματογραφικής δημιουργίας. Επίσης μου άρεσε η τάση για περισσότερη συνεργατική σκηνοθεσία, αφού 4 ταινίες του Εθνικού Διαγωνιστικού (και η νικήτρια ανάμεσά τους) υπογράφονταν από ντουέτα.
Ως προς την θεματολογία, συνεχίζεται σταθερά η έμφαση σε νεανικές, coming-of-age και (ειδικά) queer ιστορίες, η συνδυαστική τάση για έμφαση στην ελληνική οικογένεια και την ελληνική επαρχία (με όλα τα βραχυκυκλώματα και τις παθογένειές τους) και η ανάδειξη ιστοριών μεταναστών δεύτερης γενιάς και προσφύγων που έφτασαν στην χώρα τα τελευταία χρόνια. Σταδιακά βλέπουμε και περισσότερο genre (ειδικά τις arthouse/φεστιβαλικές εκδοχές των fantasy και sci-fi), μια μεγαλύτερη στροφή στον ρεαλισμό (ενίοτε μαγικό) έπειτα από την μεγάλη περιπέτεια του weird wave, αλλά και νέες απόπειρες για κινηματογραφικό πειραματισμό που παίζουν με τα όρια αφηγηματικού και μη σινεμά, αλλά και με την απρόβλεπτη επαφή του μέσου με άλλα, διαφορετικά από αυτό. Κατά τ’ άλλα, η μεγαλύτερη πηγή παραπόνων είναι κλασικά τα σενάρια, ένας τομέας της κινηματογραφικής δημιουργίας παραδοσιακά υποτιμημένος στην Ελλάδα (που αδυνατεί να φτιάξει φουρνιές σεναριογράφων και να εξασφαλίσει την αναπαραγωγή του σεναρίου ως διακριτού πεδίου και ειδίκευσης), ενώ σε επίπεδο αισθητικής προσέγγισης και εικαστικής ματιάς μοιάζει να έχει κυριαρχήσει μια Ωνασο-ποίηση που έχει αποικήσει το βλέμμα των δημιουργών ακόμα κι όταν λείπει η Στέγη ως χρηματοδότης, αναθέτης ή καθοδηγητής.
Ας σημειώσω πάντως πως, παρότι είδα λιγότερες ταινίες από το Σπουδαστικό (αποτελούμενο από ταινίες αποφοίτησης) σε σύγκριση με το Εθνικό, μου φάνηκε ότι είχε πιο ενδιαφέροντα και ζουμερά πράγματα, κάτι που αφήνει μια υπόσχεση αισιοδοξίας για το μέλλον. Δεν ξέρω αν αυτό ανταποκρίνεται σε μια καλύτερη δουλειά που γίνεται πλέον στις κινηματογραφικές σχολές, αν δείχνει πιο φροντισμένο και ουσιαστικό curation εκ μέρους του φεστιβάλ ή αν είναι απλώς συγκυριακό και τυχαίο, αλλά έχω την εντύπωση πως τα τελευταία 1-2 χρόνια φαίνεται (και συζητιέται) περισσότερο ως τάση στην Δράμα. Χτες το βράδυ λοιπόν δόθηκαν τα (πάααρα πολλά) βραβεία του 46ου φεστιβάλ, και είδαμε να βραβεύεται με τον Χρυσό Διόνυσο μια αυτοσχέδια και ανεξάρτητη παραγωγή που υλοποίησε η ομάδα-κολεκτίβα “Πάμε Λίγο” βασιζόμενη στην χρηματοδότηση του κόσμου μέσω crowdfunding. Η Αρκουδότρυπα του Στέργιου Ντινόπουλου και της Χρυσιάννας Παπαδάκη αποτελεί ένα παράδειγμα ενός κινηματογράφου του αυθορμητισμού και της αμεσότητας, ποιότητες που αντανακλώνται έυστοχα στο συλλογικό όνομα “Πάμε Λίγο”, κι οι οποίες λείπουν γενικά από το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού σινεμά (σ’ αυτό το μέτωπο εικάζω πως τα Μαγνητικά Πεδία του Γιώργου Γούση εν μέρει απελευθέρωσαν εν μέρει τις δυνάμεις του “ΠΑΜΕ ΝΑ ΤΟ ΚΑΝΟΥΜΕ” με την επιτυχία της χύμα δημιουργίας και δημιουργικότητάς τους). Έτσι, θα λέγαμε ότι, πέρα από την θεματολογία του (μια τρυφερή νεανική λεσβιακή ιστορία στην θεσσαλική επαρχία), πρόκειται για μια βράβευση που “στέλνει στο σωστό μήνυμα” στους επίδοξους δημιουργούς: «Έλα, πάμε λίγο, κάντε το».
Επαναλαμβάνοντας λοιπόν και πάλι ότι δεν είδα το σύνολο του προγράμματος των τμημάτων του φετινού φεστιβάλ, καθώς περιορίστηκα αρχικά στο Εθνικό Διαγωνιστικό και δευτερευόντως στο Εθνικό Σπουδαστικό, και σημειώνοντας ξανά πως *δεν* έμεινα αληθινά ενθουσιασμένος από καμία ταινία που είδα φέτος, αυτές είναι 7 επιλογές (πατήστε στον τίτλο της ταινίας για το link στην online πλατφόρμα) που θα πρότεινα να τσεκάρετε από την φετινή Δράμα γιατί, η καθεμιά από την πλευρά της, αντανακλούν τις σύγχρονες τάσεις που γονιμοποιούνται και κυοφορούνται στο ελληνικό σινεμά στην πιο raw και ζουμερή (όσο άνιση κι αν είναι) μορφή του: τα μικρά φιλμ.
Ανορθόδοξος του Κωνσταντίνου Αντωνόπουλου
Φῶς ἐκ Φωτός του Νεριτάν Ζιντζιρία
Αρκουδότρυπα των Χρυσιάννας Παπαδάκη, Στέργιου Ντινόπουλου
Super του Νικόλα Κούλογλου
Θερμοκήπιο του Γιώργου Γεωργακόπουλου
Η θρύλος του Καβάλαγουντ της Μελίνας Ξυπολιτάκη
Kafka’s collection of porn του Αριστοτέλη Μαραγκού
